HET WITTE GEBOUW LANGS HET NOORDZEEKANAAL
Wie in vroeger tijden en ook nu nog tussen het pontveer Hembrug en zijkanaal G (de (voor)Zaan) over het Noordzeekanaal vaart of over de Hemkade / Havenstraat wandelt, ziet aan de Zaanse zijde van het kanaal een 200 meter lang beeldbepalend wit gebouw.
Het gebouw vanaf het Noordzeekanaal en vanaf de Hemkade ©Gé Dubbelman2003
Op het gebouw bevind zich in het midden een groot driehoekig logo met daarin de letters AI en daar onder het getal 1956. Menig één en vooral niet Zaankanters, vragen zich nog regelmatig af waar die letters nu eigenlijk voorstaan en wat er zich binnen de muren ervan allemaal afspeelt.
Het logo ©Stelling van Amsterdam en de bouw van de fabriek © Gemeentearchief Zaanstad
Het gehele gebied tussen het pontveer en het zijkanaal G behoorde tot het terrein van het Staatsbedrijf der Artillerie Inrichtingen, de twee letters van het logo en het bouwjaar van het gebouw, 1956. De fabriek is gebouwd in het kader van het Marshall hulpplan. Dit omvangrijke materiele hulpplan trad drie jaar na de Tweede Wereldoorlog in werking en was een initiatief van de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George C. Marshall en was gericht op de economische wederopbouw van de door de oorlog getroffen landen in Europa. Het gebouw werd op 18 juni 1957 officieel geopend door Z.K.H. Prins Bernhard.
De officiële opening door Z.K.H. Prins Bernhard ©A.Meerendonk van Zaandam
Rondom de opening was er een feestelijk programma voor de hoge gasten georganiseerd.
Het programma voor de opening / inbedrijfstelling van de .50 fabriek door Z.K.H. Prins Bernhard ©PDKAIH2017
In het gebouw werd eenheidsmunitie voor de Browning Machine Gun, Cal. .50, M2, HB, Flexibel gemaakt. In Nederland wordt het machinegeweer gewoonlijk .50 (punt vijftig) genoemd en die naam werd dus ook voor de fabriek gebruikt. Het gebouw heeft ook net als alle andere gebouwen op het terrein ook een nr. (429). Behalve de productie afdelingen waren er in het gebouw ook een chemisch en een metalurgisch laboratorium aanwezig. Er bevinden zich onder het gebouw testfaciliteiten een donkere kamer voor het ontwikkelen van foto’s en vier schietbanen voor de .50 en ook wel andere soorten munitie. De kortste baan 25 meter en de langste 200 meter. Net zolang als het gebouw, maar toch deels ook daarbuiten i.v.m. de kantoren en wapen opstelplaats aan het begin en een kogelvanger aan het einde van de baan. Ook oefende het personeel van de wacht wekelijks in het schieten met het dienstwapen in deze en ook elders op het terrein aanwezige schietbanen.
Wapen opstelplaats en een van de schietbanen onder gebouw 429 ©Gé Dubbelman
Verder bevonden zich nog andere afdelingen in het gebouw zoals de Gereedschap aanmaak (GA), de Centrale Meetkamer (CM), de Ondernemingsraad (OR), de Technische Dienst TD enz. enz. Toen Eurometaal het terrein verlaten had is het ook nog gebruikt voor EHBO, BHV en Brandweercursussen en heeft Tetrix / Hembrug beroepsopleidingen (opvolgers van de oude bedrijfsschool) in het pand gezeten en is het ook nog gebruikt voor opnames van videoclips, tv programma’s, foto shoots en de begane grond als eetzaal voor het congres van Nederlandse gemeentes. Opslag voor een wijnhandel enz enz.©PDKAIH2017
