Veranderingen bij de motordienst.
De Depotafdeling van den Motordienst en de onderafdeling Vaarwezen die daartoe behoort onderging in september 1917 een belangrijke verandering / uitbreiding. Tot die datum werden de aanpassingen en herstellingen in Schiedam en Delft (Depot en Artillerie Constructie werkplaatsen) uitgevoerd. Het depot in Schiedam werd opgeheven en in Delft sterk ingekrompen. In plaats van daarvan werd er één grotere werkplaats ingericht bij de Artillerie Inrichtingen, afdeling Constructie werkplaatsen te Delft. Alle herstellingen moesten voortaan in deze werkplaatsen op het Koningsveld te Delft worden verricht. Het stond hier dan ook droog vol met defect automateriaal. Ook bevond zich hier een onderdelenmagazijn waarin de voor diverse merken verwisselstukken lagen opgeslagen. De uit het buitenland aangeleverde vrachtauto’s waren afgeleverd en grotendeels al in bedrijf. Bij de depotafdeling werden alleen nog zeer kleine herstellingen uitgevoerd.
De nieuwe herstelwerkplaats.
Door de groeiende hoeveelheid materiaal was er meer bergruimte nodig en werd een bestaande loods waarvan een deel links op onderstaande foto, afgebroken. Op het vrijkomende terrein werd een nieuwe loods doorgetrokken. Door ruimtegebrek, de nieuwe loods werd 20 x 60 meter groot, werd hij over de aanwezige vrachtwagens heen gebouwd. De loods werd ook hoger dan de oude omdat de nieuwe vrachtauto’s die voor het merendeel overhuifd en van een overdekte zitplaats voor de chauffeur en geleider voorzien waren, hoger zijn dan de eerdere vrachtauto’s. Door deze uitbreiding was de Paardenmarkt geheel volgebouwd.
De nieuwe vrachtauto’s.
De Arbenz vrachtwagen (Zwitsers fabricaat) met een laadvermogen van 2 ton. De laadbak staat hoog op het chassis hetgeen bij het werken onder de wagen veel gemak op leverde.
De Berna vrachtwagen (Zwitsers fabricaat) met een laadvermogen van 3 ½ ton. Dit merk verschilde van andere vrachtwagens door zijn geheel andere aandrijving. Deze werkt door middel van een door de motor aangedreven klein tandwiel op de achteras dat op zijn beurt een tandkrans in het achterwiel aandrijft. Dit voor vrachtauto’s zeer geschikte systeem heet ritzel antrieb.
De Martini vrachtwagen (Schweitzer fabricaat) met een laadvermogen van 3 ton. Deze waren voorzien van zeilen die de chauffeur en geleider moesten beschermen tegen koude en regen.
Presto vrachtauto (Duitscher fabricaat) met een laadvermogen van 1 ½ ton.
Een deel van deze wagens waren aangeschaft zonder laadbak, deze werden omgebouwd tot keukenwagen. De wagens hadden een open laadbak en waren ter bescherming tegen koude en regen van de chauffeur en geleider overdekt en voorzien van zeilen en een voorruit. De radiator is ter bescherming voorzien van een beugel.
GMC vrachtauto (Amerikaans fabricaat) met een laadvermogen van 1,35 ton. De chassis van deze vrachtauto kwamen alleen voorzien van een zitplaats voor chauffeur en geleider in kisten van de General Motortruck Compagny uit Amerika aan. De bak en huif werden hier vervaardigd en gemonteerd. Van enige bescherming tegen koude en regen voor de chauffeur en geleider is was hier geen sprake.
Nieuwe motor voor de afdeling Vaarwezen.
Ook op de afdeling Vaarwezen werd het bestaande materieel aangevuld met een nieuwe voor het eerst in Nederland ingevoerde buitenboordmotor.
Men beschikte reeds over de 2 en 5 pk Archimedes en de 4 pk Evinrude motoren, deze werden nu aangevuld met de nieuwe door Evinrude op de markt gebrachte 2 cilinder, 4 pk 4 tactmotoren.
Deze motoren waren uitermate geschikt voor militair gebruik, door hun geringe gang en geruisloosheid zijn zij met gesloten uitlaat op ca. 50 meter niet meer hoorbaar. Dit in tegenstelling tot de al aanwezige motoren die men al van verre hoorde naderen.
Op de foto ziet u een jol voorzien van een Caille Perfection motor van 2 pk met een ruststand en twee versnellingen voor zowel voor als achteruit. Bij de afdeling Vaarwezen werd hij bevestigd aan een jol gebruikt als reparatieboot bij het uitrukken of bij oefeningen met meerdere vletten. In rustig water kon hij aardig meekomen maar voor andere militaire doelen was hij totaal ongeschikt. De zeven vletten zijn voorzien van de nieuwe Evinrude motoren
Alle nieuwe motoren waren voorzien een omkeerbeweging waardoor zij door een enkele draai aan de helmstok van vooruit naar achteruit en andersom konden schakelen, wat bij een snelle vaart door smalle sloten en vaarten uitstekend van pas kwam.
Verder hadden de motoren geen ruimte tussen de schroef en de tandwielkast, maar werd de voorplaat van de tandwielkast met een kraag om de achterkant van de schroef geplaatst daardoor kregen biezen, takjes etc. geen kans om daar tussen te raken. De schroef zelf was voorzien van scherpe bladen (wierloze schroef) die wieren die erin dreigden te raken afsneed.
Tot slot.
Het Nederlandse leger heeft in die tijd geen middel onbeproefd gelaten om ontbrekende zaken aan te schaffen en hoewel men i.v.m. herstellingen en verwisselstukken het het liefste zoveel mogelijk wagens en motoren van het zelfde type wilde hebben, is dit onder de toen heersende omstandigheden onmogelijk gebleken. Men moest zich tevreden stellen met hetgeen er toen te verkrijgen was.
©PDKAIH2020
Artillerie Inrichtingen Hembrug 